Munduko bigarren gerla duela 70 urte bukatu zen azkenean, 60 miliun hil utziz, Europako herrialdeak eta Japonia lurrean, beste zenbat makur bazter guzietan… Hamar urteak nituen, eta izigarriko oroitzapen ederrak atxiki ditut 1945eko memento haiez. Presonerak itzuli ziren, eta gazterian alimaleko eguzki jaikitze bat bezala zartatu zen, sei urtez jairik gabe egona baitzen.
Gure aldetik haurrek ez genuen sekula musikarik entzun, eta den mendren soinuak xoratzen gintuen. Kermezek eta herrietako lehen “eliza bestek” ezin asmatuzko arrakasta ukan zuten, familienak ere baitziren, adin guziak juntatuz.
Haatik 1945eko bedatse loriosa laster joan zen, uda ederra halaber. Gerlaren ondorio latzek aldiz iraun zuten : bereziki ekonomia lurra baino apalago zegoen. Hitlerrek Frantzia arpillatua zuen, bere peko erresumak oro bezala ; aliatuen bonbek hiri, portu, zubi, lantegi, trenbideak xehatuak zituzten ; zutik iraun zuten eraikin eta tresna guziak sei urtez xahartuak eta higatuak zeuden…
Hots izigarriko indarka egin behar zen leize horretarik jalgitzeko : horren seinale, ogi txarra zenbait urtez, dena ere xuhur. Egoera beltz horren onune bakarra: lan zerbait bazela denentzat. Estatuak parte handia hartu zuen ekonomiaren eraikitzean eta berritzean. Horretarako beretu eta bete zituen CNR (Conseil National de la Résistance) delako biltzarraren xedeak : energia eta erregai iturriak nazionalizatu zituen (argindarra eta ikaztegiak), halaber trenbideak, banka handiak, Renault lantegia, eta abar… Bost urtetako planen arartez, ekonomiako bide nagusiak ireki zituen. Segurantza soziala antolatu zuen, eta hau oraino hor dugu : agian iraunen digu.
Baina beste puntuak gobernuek desegiten dituzte geroago eta gehiago : bost urtetako planik ez dago aspaldian, nazionalizatu zituzten ekoizkin iturriak jabe pribatuei salduak dira, hots berriz osoki nagusitzen ari zaigu liberalismo itsu bat, eta beraz urratzen CNR delakoak josi zigun jantzi soziala.
Gerla ondoa beste gerla batzuez bukatu zen, eta Frantzia koloniarik gabe gelditu.
Lehen biak hemendik urrun gertatu ziren, Indoxinakoa (1946-1954) eta Koreakoa (1950-1953) ; jendeak ez zien kasu handirik egin, eguneroko biziarekin zer egina baitzuen. Hirugarrena hurbilago piztu zen 1954an, Aljeriakoa, eta horretara deituak izan ginen soldaduzka egin behar genuen mutil gazte guziak. Hor burutu zen, nik uste, bigarren munduko gerla ondoa. Artean sortua zen gerla hotza, erresuma gorrien eta xurien arteko kexaldi luzea. Baina Villon poetak galdegiten zuen bezala, “non daude lehengo elurrak” ? Haien ondotik urtzen ari zaizkigu, gorago aipatu bezala, CNR delakoak ekarri zizkigun abantaila sozialak. Dolutan ez sartzeko, 1945eko erreformen ondorio baikor eta iraunkor bat aipa dezagun : lege berri batek andreak herritar oso (citoyennes à part entière) egin zituen Frantziako Errepublikan : lehentze bozkatu zuten bedatse hartan, herrietako bozketetan, gerla arras burutu baino lehen. Aitzineko urtean, 1944an, de Gaulle gobernuburuak hortako behar zen ordonantza sinatu zuen, CNRak aholkatzen zion bezala.
Beste ondorio baikor eta iraunkor bat : Frantziako eta Alemaniako gobernuak elkarrekin Europako Batasunari buruz abiatu ziren laster, eta horri esker bakean bizi gara inguruko erresumekin, hain luzaz etsai egon ondoren. Etsenplu ona munduko beste parte askorentzat : hainbeste gerla pizten da bazterretan, jende xeheak bakearen beharra balukeelarik, inork ere baino gehiago, eguneroko artoa, irrisa, ogiaren biltzeko. Horrek ez du baztertzen Europaren norabide hobe baten behar latza : Greziari egiten dion laguntza dorpea ez dabil aita fundatzaileek asmatu zuten bide baketsutik, ezin da gutiago erran.
Indépendant, sans pub, en accès libre,
financé par ses lecteurs
Faites un don à Enbata.info
ou abonnez-vous au mensuel papier
Les temps sont difficiles, et nous savons que tout le monde n’a pas la possibilité de payer pour de l’information. Mais nous sommes financés par les dons de nos lectrices et lecteurs, et les abonnements au mensuel papier : nous dépendons de la générosité de celles et ceux qui peuvent se le permettre.
« Les choses sans prix ont souvent une grande valeur » Mixel Berhocoirigoin
Cette aide est vitale. Grâce à votre soutien, nous continuerons à proposer les articles d'Enbata.Info en libre accès et gratuits, afin que des milliers de personnes puissent continuer à les lire chaque semaine, pour faire ainsi avancer la cause abertzale et l’ancrer dans une perspective résolument progressiste, ouverte et solidaire des autres peuples et territoires.
Chaque don a de l’importance, même si vous ne pouvez donner que quelques euros. Quel que soit son montant, votre soutien est essentiel pour nous permettre de continuer notre mission.
Pour tout soutien de 50€/eusko ou plus, vous pourrez recevoir ou offrir un abonnement annuel d'Enbata à l'adresse postale indiquée. Milesker.
Si vous êtes imposable, votre don bénéficiera d’une déduction fiscale (un don de 50 euros / eusko ne vous en coûtera que 17).
Independentea, publizitaterik gabekoa, sarbide irekia, bere irakurleek diruztatua
Enbata.Info-ri emaitza bat egin
edo harpidetu zaitezte hilabetekariari
Garai gogorrak dira, eta badakigu denek ez dutela informazioa ordaintzeko ahalik. Baina irakurleen emaitzek eta paperezko hilabetekariaren harpidetzek finantzatzen gaituzte: ordaindu dezaketenen eskuzabaltasunaren menpe gaude.
«Preziorik gabeko gauzek, usu, balio handia dute» Mixel Berhocoirigoin
Laguntza hau ezinbestekoa zaigu. Zuen sustenguari esker, Enbata.Info artikuluak sarbide librean eta urririk eskaintzen segituko dugu, milaka lagunek astero irakurtzen segi dezaten, hola erronka abertzalea aitzinarazteko eta ikuspegi argiki aurrerakoi, ireki eta beste herri eta lurraldeekiko solidario batean ainguratuz.
Emaitza oro garrantzitsua da, nahiz eta euro/eusko guti batzuk eman. Zenbatekoa edozein heinekoa izanik ere, zure laguntza ezinbestekoa zaigu gure eginkizuna segitzeko.
50€/eusko edo gehiagoko edozein sustengurentzat, Enbataren urteko harpidetza lortzen edo eskaintzen ahalko duzu zehaztuko duzun posta helbidean. Milesker.
Zergapean bazira, zure emaitzak zerga beherapena ekarriko dizu (50 euro / eusko-ko emaitzak, 17 baizik ez zaizu gostako).