par 
Euskal Monetak garapen handia ezagutu du azken urteotan Ipar Euskal Herrian. Europako tokiko moneta indartsuena bilakatu da. Sortu zenetik, Hego Euskal Herrira hedatzeko asmoa integratu zen proiektuan. Mugaz gaindiko tokiko moneta osagarri baten sortzea lantzen hasia da Euskal Monetaren elkartea, Hego Euskal Herriko hainbat eragilerekin batera. Cynthia Lamothe, Euskal Moneta elkarteko Gidaritza Batzordeko kideak Enbataren galderei erantzun die.
Gogoeta: Nondik heldu da Hegoaldera garatzeko xedea?
Cynthia Lamothe: Oroitarazi behar da elkartearen sorreran, estatutuetan idatziz integratu zela aukera hori. Egia da lehen urteetan, ipar euskal herrian proiektuaren gauzatzea eta egonkortzea genuela helburu. Baina hegora pasatzeko ideia ez da sekula baztertua izan.
Duela zenbait urte, COVID pandemiarekin, egoera ekonomikoaren azterketa bat egin genuen eta pentsatu memento aproposa zela mugaz gaindiko tresna amankomun bat sortzeko. BIHAR formakuntza elkartearen baitan eta Euskal Elkargoak, Akitania Berriko Eskualdeak, Gipuzkoako Diputazioak eta Udalbitzak diruztaturik, ikerketa lan bat abiatu zuen ikertzaile eta aditu talde batek (Hemen, Bihar, MIK, Université de Bordeaux – CNRS, UPPA, UPNA): « Barter » sistema baten eginkortasuna aztertu zen, enpresen arteko trukaketa ekonomikoak laguntzeko xedearekin. 2023ko udan argitaratutako lehen emaitzen arabera, baldintza guziak ez ziren beteak mugaz gaindiko Barter euskaldun bat sortzeko.
Baina ez zen dudarik mugaz gaindiko tresna amankomunak bazuela zentzua eta balio zuela gogoeta sakontzea. Zentzu horretan, lantalde bat sortu dugu egitura desberdinetako ordezkariak bilduz, eta erabaki dugu urrunago eramatea gure ideia.
Gaur egun zertan zarete?
Erran bezala, lehen lantalde bat indarrean sartu da proiektua zehazteko. Pentsaezina da Euskoaren esperientzia errepika daitekeela deus aldatu gabe. Baina erran gabe doa, Euskoak duen esperientzia elementu klabea dela.
Orain ber mahai inguruan ezarri ditugu Baztango herriko etxea, Garalur garapen agentzia, Olatukoop kooperatiba eta Euskal Moneta noski. Oinarri amankomunak adostuak dira eta aitzina segitzeko erabaki dugu lanpostu baten sortzea. Horretarako, diru laguntzak eskatu dizkiegu baliozko partaide batzuei eta erantzun baikorrak ukan ditugu ere bai. Hala nola, tokiko instituzioek laguntzen gaituzte diruz: Nafarroako gobernuak, Euskal Elkargoak, Gipuzkoako diputazioak, Udalbiltzak…
Gure plangintza segituz, lanpostua sortu da eta udaberri honetan lankide bat hasiko da, denbora osoz, gurekin proiektu hau garatzen.
Geografikoki zertaz mintzo gara mementoko? Zazpi probintzietan garatuko den proiektua da?
Goizegi da horrela aurkezteko. Mementoan gure lehen helburua da esperimentazio piloto bat bultzatzea Donostialdean eta Baztanaldean. Lehen erronka izanen da enpresen sare bat osatzea baita biztanleen artekoa ere. Urratsez urrats aitzinatzeko asmoa dugu. Bi lurralde horietan ikusi beharko dugu zer harrera egiten zaion proiektuari eta baldintzak beteak baldin badira espero dugu erabilpen fase batera pasatzea. Esperimentazio fasearen emaitzen arabera, noski, buru xoko batean dugu tokiko moneta hegoalde osora hedatzea.
Eta konkretuki ondoko hilabeteetako lana zein da?
Baitezpadakoa da behar den oinarri sendoa eraikitzea. Beraz urte bateko fase garrantzitsua irekitzen da orain, non identifikatu behar ditugun proiektuarekiko interes bat ukan lezaketen eragile guziak: enpresa pribatuak, instituzioak zein entitate publikoak, garapen agentziak, elkarteak, herritarrak… Horiek dituzte beharrak, oztopoak, ideiak, etabar adierazi eta banatu beharko, egitasmoa gauzatu ahal izateko. Horretarako, ondoko hilabeteetan, Olatukop eta Garalurren bilkura publikoak, komunikazioa eta saretze lana egitea izanen da lehentasuna. Euskal Moneta hor izanen da laguntzaile edo aholkulari gisa. Tokiko moneta bat, izenak dion bezala, tokiko proiektua da. Beraz hegoaldeko eragileek dute asmatuko beharrezkoa duten tresna eta beren errealitate ekonomikoari eta sozialari erantzun diezaiokeen moneta sortuko.
Noiz baliatzen ahalko dira Euskoak Euskal Herri osoan?
Goizegi da galdera honi erantzuteko. Ulertu duzuen bezala, gogoeta fase batetik, orain, terrenoko lan batera pasatzen ari gara. Baina oraindik proiektuaren ezaugarritze fasean gara eta proiektua egunerokoan biziaraziko dutenen saretze lanean. Orain arte kontaktatu ditugun eragile guziek begi onez ikusi dute proiektua, beraz baikor izan gaitezen. Baina harrera ona izatea garrantzitsua baldin bada ere, oraindik etapa gakoak gainditzekoak dira. Euskal Moneta sortzeko Ipar Euskal Herrian denbora hartu zen duela 10 urte baino gehiago. Hor ere urte batzuk beharko dira lehen “Hegoaldeko euskoak” ikusteko ostatuetan, saltegietan edo zerbitzuetan.
Euskoa Hegoaldeari begira jarri da baina badu zer egin Ipar Euskal Herrian oraindik, ezta?
Bai dudarik gabe. Garapen handia ezagutu dugu sortu ginenetik baina oraindik bide luzea egitekoa dugu Euskoaren erabilera sustatzeko. Gaur egun, 4 milioi eusko baino gehiago ibiltzen dira Ipar Euskal Herrian zehar. Erronka handiak ditugu gero eta jende gehiago interesatzeko Euskoari. Tresna egokia da tokiko ekonomia sustatzeko, bertako produkzioa eta kontsumoa laguntzeko. Oroitarazi behar da ere, Euskoaren proiektuaren oinarrian direla trantsizio ekologikoa eta euskararen garatzea. Balore guzi horiek, gaur egun bizitzen dugun testuinguruan, garrantzi berezia dute. Ez da dudarik Euskoa etorkizunerako tresna bat dela eta denen esku dela haren garapena laguntzea.
Indépendant, sans pub, en accès libre,
financé par ses lecteurs
Faites un don à Enbata.info
ou abonnez-vous au mensuel papier
Les temps sont difficiles, et nous savons que tout le monde n’a pas la possibilité de payer pour de l’information. Mais nous sommes financés par les dons de nos lectrices et lecteurs, et les abonnements au mensuel papier : nous dépendons de la générosité de celles et ceux qui peuvent se le permettre.
« Les choses sans prix ont souvent une grande valeur » Mixel Berhocoirigoin
Cette aide est vitale. Grâce à votre soutien, nous continuerons à proposer les articles d'Enbata.Info en libre accès et gratuits, afin que des milliers de personnes puissent continuer à les lire chaque semaine, pour faire ainsi avancer la cause abertzale et l’ancrer dans une perspective résolument progressiste, ouverte et solidaire des autres peuples et territoires.
Chaque don a de l’importance, même si vous ne pouvez donner que quelques euros. Quel que soit son montant, votre soutien est essentiel pour nous permettre de continuer notre mission.
Pour tout soutien de 50€/eusko ou plus, vous pourrez recevoir ou offrir un abonnement annuel d'Enbata à l'adresse postale indiquée. Milesker.
Si vous êtes imposable, votre don bénéficiera d’une déduction fiscale (un don de 50 euros / eusko ne vous en coûtera que 17).
Independentea, publizitaterik gabekoa, sarbide irekia, bere irakurleek diruztatua
Enbata.Info-ri emaitza bat egin
edo harpidetu zaitezte hilabetekariari
Garai gogorrak dira, eta badakigu denek ez dutela informazioa ordaintzeko ahalik. Baina irakurleen emaitzek eta paperezko hilabetekariaren harpidetzek finantzatzen gaituzte: ordaindu dezaketenen eskuzabaltasunaren menpe gaude.
«Preziorik gabeko gauzek, usu, balio handia dute» Mixel Berhocoirigoin
Laguntza hau ezinbestekoa zaigu. Zuen sustenguari esker, Enbata.Info artikuluak sarbide librean eta urririk eskaintzen segituko dugu, milaka lagunek astero irakurtzen segi dezaten, hola erronka abertzalea aitzinarazteko eta ikuspegi argiki aurrerakoi, ireki eta beste herri eta lurraldeekiko solidario batean ainguratuz.
Emaitza oro garrantzitsua da, nahiz eta euro/eusko guti batzuk eman. Zenbatekoa edozein heinekoa izanik ere, zure laguntza ezinbestekoa zaigu gure eginkizuna segitzeko.
50€/eusko edo gehiagoko edozein sustengurentzat, Enbataren urteko harpidetza lortzen edo eskaintzen ahalko duzu zehaztuko duzun posta helbidean. Milesker.
Zergapean bazira, zure emaitzak zerga beherapena ekarriko dizu (50 euro / eusko-ko emaitzak, 17 baizik ez zaizu gostako).