21/11/2024

Auteur/autrice : Peio Etcheverry

Enseignant du secondaire.
ActualitésArticlesChroniquesChroniquesCommuniqués de presseComprendreCourriers des lecteursCultureDessinsEnbata zikinaFocusInfosKlixkaL'oeil de TartaroLivresOpinionPikutaratPresoakRessourcesSolidaritésTartaroTartaro s'est étonnéTartatweetTribunes Libres

Euskaldunen eta euskaltzaleen arteko saretze eta bultzada berria?

Peio Etcheverrypar Peio Etcheverry
Enbata Hilabetekariko Sar Hitza - Euskararen erakunde publikoak Ipar Euskal Herrian heldu diren 25 urteetarako euskarak izango dituen perspektiba soziolinguistikoei buruzko ikerketa argitaratu berri du; agorrileko Enbatan aurki dezakezue puntu garrantzitsuak laburbiltzen dituen sintesi pollit bat.
Azken denboretan entzuten dira oihartzun, iragarpen edo hauteman ezezkorrak euskararen etorkizunari begira. Kosta ahala kosta, iruditzen zait euskaldunek baikor baizik ezin dugula egon gure hizkuntzaren geroa aipatzean. (...)

Hiru ezezaguneko ekuazioa?

Peio Etcheverrypar Peio Etcheverry
Bururat jin zaizkit Amets Arzallus-ek duela zenbait urte EH Bilduko mitin batean deklamatu zituen hitz liluragarriak. Bere sarreran, hitz hauek botatu zituen: "enea ez da ahots politikoa baina politikak bermatzen ez badu liberazio kulturala, behar bada kulturak bermatu beharko du liberazio politikoa".
Kulturak bermatzen badu beti politika, beste bertsolari bat deitzen dut edito honetara. Jon Maiak argitaratu dituen azken lanetan – Kantu (berri) bat gara – aipatzen ditu bi Euskal Herri: A eta B. Laburbilduz, A Euskal Herria dugu euskal nortasunari atxikia den eta / edo abertzaletasunari lotua den Euskal Herria.. Euskal Herriko B multzoan, Jon Maia segituz beti, "euskal labela" ez duten gauzak edo jendeak atzematen dira. Agertu dea orain C Ipar Euskal Herririk? Kanpotik etorriak diren jende batzuk baita hemen sortu direnak ere batzen dituena, pentsamendu orokor baten inguruan. (...).

Adimen artifiziala edo zozokeria naturala…

Peio Etcheverrypar Peio Etcheverry
Enbata Hilabetekariko Sar Hitza - Baliagarri litzateke «homo numericus»-aren garaiaren ondorioak gogoetatzea. Adimen artifizialaren aitzinean eta orokorki pantailen inbasio masiboaren aitzinean, abertzaleek ere badute zer erran.
Noski, inposatua zaigun mundu numerikoak baditu alde baikorrak, baina desafio handiak ere. (...)

Azaroaren 20a…

Peio Etcheverrypar Peio Etcheverry
Enbata Hilabetekariko Sar Hitza -1989ko azaroaren 20an gauzatu zen. Egun hartan, Nazio Batuen Erakundearen biltzar orokorrak dokumentu inportante bat onartu zuen, Haurren Eskubideen Aldeko Hitzarmena, helburu nagusia zuena mundu duin bat eraikitzea eta gauzatzea haurrentzat. Lehen aldiz Historian, 18 urtetik beherako gazteak gizakiak bezala kontsideratuak ziren. Dokumentuaren arabera, haurrek edo gazteek baitezpadako eskubideak merezi dituzte, izan sozialak, ekonomikoak, politikoak, kulturalak edo linguistikoak.
Ez da sekula holako konbeniorik izan, munduko 197 Estatuk onartua baitute. (...)

« Nazio » bat egin

Peio Etcheverrypar Peio Etcheverry
Enbata Hilabetekariko Sar Hitza - "Nazio" bat egin ote daiteke umiliazio logikatik ateratu gabe? Ikerketa webgune batetik ateratzen dut galdera. Artikulu batean, Picardie eskualdeko unibertsitateko historialari batek galdera hau pausatzen zuen aipatuz ze nolako jarrera duen Frantziako poliziak edo bere osotasunean Frantziako Estatuak immigrazio belaunaldietatik sortuak diren gazteen aitzinean.
Bere artikulua idazten zuen Emmanuel Macron presidentearen hitz batzuen ondotik. Ikertzailearen arabera, Frantziak joan den udan ezagutu zituen jazarraldiek (Nahel gaztearen erahilketaren ondotik) lotura bat dute ikuspegi post-kolonial batekin. (...)

Deskolonizatzeaz

Peio Etcheverrypar Peio Etcheverry
Enbata Hilabetekariko Sar Hitza - Artikulu honen helburua ez da jakitea edo eztabaida sakon honen trenkatzea: Euskal Herria kolonizatua izan den ala ez… Badu aspaldi galdera airean dela.
(...) Pentsatzekoa da Espainiak eta Frantziak errespetua ere erakusten ahal diotela Euskal Herriari; nola ez pentsa Picassoren Gernika eskuratzeari edo Parisen diren literatura saileko altxor batzuen itzultzeari. (...)

« Une idéologie qui conduit au repli sur soi »

Peio Etcheverrypar Peio Etcheverry
Enbata Hilabetekariko Sar Hitza - Senperetik jin zaigu oharra, abertzaleek dute beraz beren baitan hetsirik egoteko ideologia bat.
Lehen erreflexu batean, ez nintzen baitezpada harritu, zonbat aldiz ez dugu holakorik entzun. Eta kolonizatu baten gisan, hainbeste integratu ditugun holako oharrei ez diegu beti ihardesten. Baina 2023an gira eta erran behar diegu gure eskualdearen kudeaketan parte hartzen duten teknikari, «aditu» edo politikari batzuei ez dela zernahi erraten ahal orain. (...)

Euskara da gure etorkizun bakarra

Peio Etcheverrypar Peio Etcheverry
Duela 60 urte, Jakes Abeberryk lehen sar hitza idatzi zuenean, bere kezka agertu zuen euskal populuaren etorkizunaz; bai hortan ginen Euskal Herrian, eta euskararen egoera aipatzen zuen partikulazki. Seinale txarrak ikusten zituen, eta galdera sinple hau pausatzen zuen, berrogoi urteren buruan jende batzuk izanen zirenetz euskaraz mintzatzeko, edo bederen euskara irakasteko. Ahalmen handikoa baitzen, Jakesek irakaskuntzaren garrantzia azpimarratzen zuen jadanik eta bere borrokatzeko kemena agerrarazten ere.
Geroztik, Enbata mugimenduak eta hainbat egiturak eta jendek landatu dituzten hazien fruituak biltzen eta gozatzen ditugu. Jakesek, azken hatsa eman aitzin, bere lehen sar hitzean pausatu zuen galderari erantzuteko parada ukan du. Bai noski, itzalak eta hodeiak badaude euskararen meteoan baina urte berri honen hastapenean eta Jakesi omenaldi bat idazteko garaian, baikortasunaren erabakia hartuko dugu. (...)

Minga mugimendua, Euskal Herriarentzat eredu?

Peio Etcheverrypar Peio Etcheverry
Enbata Hilabetekariko Sar Hitza - Minga zer da? Kitxu (edo quechua…) hizkuntzako hitza, erran nahi duena «helburu batekin egiten den lan kolektiboa». Iduri luke ere munduko beste herri edo kultura batzuetan, ber printzipioa aurkitzen dela.
Konkretuki, Minga prozesu sozial zabal bat bezala ikusi behar da, mugimendu herrikoi bat osatzea helburu duena, oinarritik edo periferiatik abiatzen dena. Bi ardatz aurkitzen dira haren funtzionamenduan: alde batetik, eztabaida piztea helburu bat edo batzuk finkatzeko xedez; bestaldetik, helburu horiek gauzatzea lan kolektibo bat bultzatuz. (...)